تقسیم ارث بین وراث :
انحصار وراثت شیوه ای است که به وسیله آن ورثه متوفی مشخص می شود . مطابق ماده 300 قانون امور حسبی «در صورت تعدد ورثه هر یک از آنها میتواند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از سهم سایر ورثه بخواهد» با توجه به مفهوم ماده 300 ابتدا باید ورثه مشخص شود و بعد ارث بین آنها تقسیم شود و طریق قانونی تعیین ورثه حصر وراثت است .
بعد از فوت شخص ابتدا ورثه باید مشخص شود ، تعیین ورثه با گرفتن گواهی حصر وراثت به عمل می آید ولی در عمل ممکن است حصر وراثت صورت نگیرد و وراث با توافق ارث را بین خودشان تقسیم کنند و هیچگاه هم مشکلی پیش نیاید.
انحصار وراثت:
«حصر وراثت طریقی برای تعیین و مشخص کردن وراث میباشد»
وارث بودن شخص باید در دادگاه مورد بررسی قرار گیرد و گواهی نامه ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر شود تا ورثه معلوم شود.
ورثه و سایر اشخاص ذی نفع میتوانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت دهند، مرجع درخواست گواهی حصر رواثت و مرجع صدور گواهی حصر وراثت شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی است و اگر اقامتگاه معلوم نباشد شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت موقت متوفی.
مراحل درخواست و صدور گواهی انحصار وراثت:
مرحله اول: ورثه یا اشخاص ذی نفع درخواست خود را به صورت کتبی در دفتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می نماید.
مرحله دوم: درخواست متقاضی حصر وراثت یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار یا روزنامه محلی منتشر میشود و اگر روزنامه نباشد در محل الصاق میشود. پس از انقضای یک ماه از تاریخ نشر آگهی اگر اعتراض نباشد گواهی حصر وراثت صادر می گردد.
مرحله سوم: مدارکی باید به فرم درخواست صدور گواهی حصر وراثت ضمیمه شوند که عبارتند از:
1- گواهی فوت متوفی که اداره ثبت احوال صادر میکند.
2- کپی شناسنامه تمام وراث.
3- کپی عقدنامه همسر دائمی
4- فرم استشهادیه دریافت شده از دفاتر اسناد رسمی .
چه افرادی حق درخواست تقسیم ترکه داراند؟
1- هر یک از ورثه حق درخواست تقسیم ترکه را دارد.
2- ولی و وصی و قیم هر وارثی که محجور باشد.
3- امین غایب و جنین.
4- کسی که سهم الارث بعضی از ورثه به او منتقل شده.
5- موصی له و وصی راجع به موصی به که وصیت به جز مشاع از ترکه شده (ماده 301 قانون امور حسبی)
درخواست تقسیم ارث باید کتبی باشد ، نام و مشخصات درخواست کننده و شخص فوت شده، ورثه و اشخاص دیگری که ترکه باید بین آنها تقسیم شود، و سهم هر یک معین شود.
درخواست تقسیم از چه مرجعی به عمل می آید؟
مطابق ماده 20 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 306 قانون امور حسبی درخواست تقسیم از دادگاه آخرین اقامتگاه متوفی به عمل می آید و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد دادگاه آخرین محل سکونت متوفی به عمل می آید.
انواع تقسیم ترکه:
- افراز
- تقسیم به تعدیل
- تقسیم به رد
- اجبار به فروش و تقسیم ثمن
مالیات بر ارث باقی مانده از متوفی:
وراث یا نماینده قانونی پس از فوت شخص موظف است در صورتی که مالی از ترکه به وراث میرسد نهایتا تا شش ماه بعد از تاریخ فوت به نزدیکترین سازمان امور مالیاتی سکونت متوفی برای مراحل انحصار وراثت مراجعه کند و اسناد مربوطه و صورت اموال و بدهی های وی را در اظهارنامه مخصوص مالیات بر ارث تکمیل نماید.
پس از تکمیل اظهارنامه تمامی اموال متوفی اعم از منقول و غیرمنقول به نرخ روز به وسیله ماموران مالیات انحصار وراثت ارزش گذاری شده و تمام بدهی های کسرمی گردد . و سهم هر یک از وراث به نسبت محاسبه می شود ( ماده 20 قانون مالیات های مستقیم).
اهمیت دریافت گواهی حصر وراثت
علاوه بر اینکه وراث با حصر وراثت به طور قانونی تعیین و مشخص میشوند در مواردی و برای انجام برخی کارهای قانونی در مورد ماترک در دفاتر اسناد رسمی ارائه گواهی انحصار وراثت الزامی میباشد. برای مثال در بعضی از موارد برخی از وراث قصد خروج از کشور دارند که در این گونه موارد برای تعیین تکلیف سهم الارث خود و سایر ورثه، به ورثه یا شخص ثالثی وکالت میدهند تا امور آنها را انجام دهند در این مورد باید گواهی حصر وراثت ارائه شود.
موارد الزامی ارائه گواهی انحصار وراثت به ادرات ثبت اسناد و یا دفاتر اسناد رسمی
- ثبت ملک به نام وراث در دفتر املاک
- تنظیم و ثبت اسناد ناقله وراث در دفاتر اسناد رسمی، اگر وراث نسبت به املاک متوفی معامله ای انجام دهند معامله را وقتی میتوان تنظیم و ثبت نمود که گواهی نامه انحصار وراثت را در دست داشته و بین آنها در سهم الارثت توافق باشد. ماده 40 آیین نامه دفاتر اسناد رسمی
- تنظیم و ثبت اسناد وکالتی راجع به ماترک
هزینه دادرسی انحصار وراثت چقدر میباشد؟
وکیل حصر وراثت شرق تهران بیان می دارد مستنداً به ماده 375 قانون امور حسبی به صراحت هزینه دادرسی گواهی انحصار وراثت را مبلغ 500 ریال تعیین نموده است.
در صورت گم کردن گواهی فوت و شناسنامه متوفی چطور انحصار وراثت کنیم؟
برای اخذ گواهی فوت و شناسنامه متوفی باید به ثبت احوالی مراجع نماییم .
اگر برگه گواهی انحصار وراثت مفقود شود چگونه میتوان دوباره آن را تهیه کرد؟
میتوانید ضمن مراجعه به شورای حل اختلاف با دادن مشخصات وراث و یا تاریخ آن برای گرفتن رو نوشت آن اقدام نمایید.
رویه قضایی در خصوص صدور گواهی حصر وراثت:
مطابق بخشنامه شماره 38384 مورخ 7/7/99 اگر دارایی متوفی بیش از 500 میلیون ریال باشد شوراهای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می نمایند که نیازمند نشر آگهی می باشد لیکن چنانچه دارایی متوفی کمتر از مبلغ 500 میلیون ریال باشد گواهی انحصار وراثت محدود صادر می شود که مدت زمان آن به دلیل حذف پروسه نشرآگهی کوتاه تر خواهد بود.
