حقوق نفت و گاز دکتر شیروی

توضیحات

حقوق نفت و گاز دکتر عبدالحسین شیروی

همانطور که در مقدمه کتاب نگاشته شده، راه‌اندازی رشته‌های مدیریت قراردادهای نفتی در مقطع دکتری و حقوق نفت و گاز در مقطع ارشد و دکتری در چند سال گذشته، ضرورت انتشار کتابی جامع در مورد حقوق نفت و گاز را دو چندان کرد. تشویق دانشجویان و تقاضاهای رو به فزون آنها برای نگارش چنین کتابی باعث شد که از سه سال پیش نوشتن حقوق نفت و گاز را به طور جدی دنبال کنم. علاوه بر پژوهش های قبلی، صدها کتاب، مقاله، قرارداد، گزارش، قانون و آیین‌نامه به این منظور بررسی شد و تا حد ممکن تمام منابع مرتبط مورد بررسی قرارگرفت.

در این کتاب سعی شده است که مسائل حقوق نفت و گاز به نثری ساده و روان ولی در عین حال مستحکم و قوی در اختیار عموم قرار گیرد. هرچند این کتاب برای دانشجویان حقوق، مدیریت، اقتصاد و نفت تدوین شده است، ولی مطالب آن برای کل صنعت نفت و کلیه مسئولان و دست اندرکاران که به نحوی در سیاست‌گذاری در نفت یا اجرای آن سیاستها دخیل‌اند، قابل استفاده است.

این کتاب برای اولین بار به صورت روشمند مسائل حقوقی مرتبط با نفت و گاز را به صورت هماهنگ و منسجم در شانزده فصل و 712 صفحه بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده است. با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب در بازدید ایشان از پروژه‌های پارس جنوبی در منطقه عسلویه(1390) بر ضرورت تدوین حقوق نفت و گاز در داخل کشور، مطالب کتاب به نحوی نگارش و تدوین شده است که برای کلیه افراد علاقه‌مند در حوزه نفت و گاز به خصوص سیاستمداران، نمایندگان مجلس، مدیران، کارشناسان و متخصصان نفتی در مجموعه وزارت نفت، سایر مدیران ارشد و میانی مرتبط با مباحث انرژی و نفت و گاز، حقوقدانان، قضات و وکلا، شرکت‌های منهدسان مشاور و پیمانکاران و بیش از هر کس دانشجویان رشته حقوق نفت و گاز قابل استفاده است.

از آنجا که درک مسائل حقوقی نفت، مستلزم آشنایی با مباحث فنی نفت و گاز و عملیات نفتی است، در فصل اول، تشکیل نفت، ترکیبات و ناخالصی‌های آن و فرآورده‌ها و محصولات نفتی توضیح داده شده است و در فصل دوم عملیات بالادستی و پایین دستی به زبان ساده و غیر فنی بیان شده است.
در فصل سوم مفهوم حقوق نفت و گاز، قلمرو و ماهیت آن بحث شده است و ویژگی‌هایی که آن را از سایر رشته‌های حقوقی مجزا می‌کند، به تفصیل بیان شده است. در این فصل وجود رشته مستقلی تحت عنوان «حقوق نفت و گاز» مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل چهارم به پیشینه و سابقه حقوق نفت در ایران اختصاص پیدا کرده است و این روند تاریخی از امتیازنامه رویتر تا قراردادهای بیع متقابل مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل همچنین شکل‌گیری حقوق نفت در ایران و تحولات آن به خصوص از جهت قانونگذاری بررسی شده است.
در فصل پنجم مالکیت بر منابع نفت و گاز در فقه امامیه، مالکیت منابع طبق قوانین و مقررات قبل از انقلاب اسلامی و پس از آن و به خصوص با توجه به تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بررسی شده است.

اصل حاکمیت دائمی کشورها بر منابع نفت و گاز طبق مقررات حقوق بین الملل عمومی در فصل ششم بررسی شده است.
در فصل هفتم، حاکمیت یک کشور بر دریاهای مجاور بررسی شده، موضع حقوق بین‌الملل در این زمینه بحث ‌گردیده است. حق حاکمیت بر مناطق دریایی، فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی و تزاحم بین کشورهای همسایه در اعمال حق حاکمیت بر منابع دریایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
فصل هشتم به بحث بهره‌برداری از میادین مشترک اختصاص پیدا کرده است و قوانین و مقررات بین‌المللی ناظر به میادین مشترک بررسی شده است.
در فصل نهم حضور و مشارکت بخش خصوصی در عملیات نفتی و صنعت نفت به تفصیل بیان شده است. انواع قراردادهای نفتی اعم از بالادستی، پایین دستی و تجارت مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل یازدهم، دوازدهم و سیزدهم روی قراردادهای بالادستی تمرکز پیدا کرده است و نظام مالی و مالیاتی این قراردادها، روابط بین شرکت‌های ملی نفت یا کارفرما با شرکت‌های بین‌المللی نفتی یا پیمانکار، و شروط حقوقی این قراردادها از قبیل، فسخ، فورس ماژور، قانون حاکم، محرمانه نگه داشتن اطلاعات بررسی شده است.
در فصل چهاردهم نفت و سازمان‌های بین‌المللی از قبیل اوپک، آژانس بین‌المللی انرژی، اوپک گازی و امثال آن بررسی خواهد شد. در این فصل همچنین جایگاه نفت در سازمان تجارت جهانی، گات و پیمان منشور انرژی بحث شده است.
در فصل پانزدهم ملاحظات زیست محیطی در انجام عملیات نفتی بررسی شده است و تکالیف قانونی در سطح ملی و بین‌المللی بررسی شده است. در فصل آخر، روش‌های حل و فصل اختلافات نفتی بیان شده است.